Can Azerbaycan Tarihi ve Bakü Fatihi Nuri Paşa

Azerbaycan Ermenistan’a karşı ölüm kalım mücadelesi verirken, Türkiye olarak Azeri kardeşlerimize destek oluyoruz. Azerbaycan sadece Ermenistan’la değil Rusya, Fransa ve Amerika, İran ve Avrupa ülkeleri ile de savaşıyor.

Azerbaycan’da bugün yaşananları anlamak için Azerbaycan tarihini çok iyi bilmek ve Azerbaycan’da tarihin yaşandığı yerlerde araştırma yapmak gerekiyor.

Tarihte Azeri-Ermeni Savaşı

Tarih boyunca Rusya; Kafkaslar, Türkistan ve Orta Asya’yı karıştırıp nüfus ve demografik yapıyı değiştirdiler. Azerbaycan’a Ermeni nüfusu yerleştirdiler. 

1905’te Bakü’de hem Ermeniler hem de Azerbaycan Türkleri bulunuyordu. Çarlık ve Sovyet Rusya varlığını sürdürmek için insanları birbirine düşürmekte. Bakü şehrinde mahalle savaşları yaşandı. Şehir, Azeriler ve Ermeniler olarak ikiye bölündü. Ancak zamanla Ermeniler Bakü’yü boşalttı ve şimdiki Ermenistan sınırlarının içerisine çekildiler. Bakü’de hala çok az sayıda Ermeni yaşamaktadır.

Ermenistan ve Başkent Erivan, Ermeni toprağı değil, öz be öz Türk toprağı.

1918’de Nuri Paşa tarafından Anadolu’nun her yerinden gönüllü olarak toplanan Kafkas İslam Ordusu, Azerbaycan’ı Ermeni işgalinden kurtarmıştı.

https://www.aa.com.tr/tr/dunya/baku-fatihi-nuri-pasa-olumunun-71-yilinda-aniliyor/1752241

Ermenistan’ın Sovyetleştirilmesi, Aralık 1920’de başladı ve bu tarihten sonra bölgede huzur ve mutluluk olmadı, savaşlar ve katliamlar sürüp gitti. Rusya dağıldıktan sonra, 1990’lı yılların başında korkunç Ermeni işgal ve katliamı başladı. Karabağ işgal edildi, tarihte Hocalı Katliamı yaşandı.

Karabağ Savaşı, Şubat 1988 – Mayıs 1994 yılları arasında oldu. Bu savaşta Ermeniler tarafından Hocalı Katliamı yaşanmış ve çok sayıda Azeri toplu olarak katledilmiş, 1 milyondan fazla Azeri Karabağ’dan göç etmek zorunda kalmış.

Uzun çabalar sonucu ateşkes sağlanmış, Yukarı Karabağ’da Ermeni işgali devam etmiş.

Son olarak Temmuz 2020’nin son günlerinde Ermenistan’ın Azerbaycan’a saldırması ile yeniden başlamış, Azerbaycan üst düzey komutanlarının da aralarında olduğu 11 şehit vermişti.

Eylül 2020’nin son gümlerinde başlayan ve tüm şiddeti ile devam eden savaşa canlı şahitlik yapıyoruz.

***

Azerbaycan Ermenistan Savaşında Son Durum

Ermenistan tarafından 30 yıl önce işgal edilmiş Dağlık Karabağ sorunu nedeniyle Azerbaycan-Ermenistan hattında sıcak dakikalar yaşanıyor. Azerbaycan Ordusu, Ermeni güçlerin Azerbaycan sivil yerleşim birimlerine ateş açması üzerine karşı saldırı kararı alındığını duyurdu. Yaşanan çatışmaların ardından Azerbaycan Savunma Bakanlığı, öldürülen Ermenistan askerlerinin listesini paylaştı. Peki, Azerbaycan ile Ermenistan arasında neler oluyor? İşte Azerbaycan-Ermenistan savaşında son durum…

YEDİ KÖY KURTARILDI

Azerbaycan Ordusu, Ermeni güçlerin Azerbaycan sivil yerleşim birimlerine ateş açması üzerine başlattığı karşı saldırıda, işgal altındaki bazı yerleşim birimlerini kurtardı. Azerbaycan Savunma Bakanlığı’ndan yapılan açıklamaya göre, uzun yıllardır işgal altında olan Fuzuli ve Cebrayıl bölgelerinden toplam yedi köy Azerbaycan ordusunun kontrolüne geçti. Ayrıca stratejik önemdeki Murovdağ zirvesinin de ele geçirildiği bildirildi. (Kaynak Hürriyet gazetesi)

***

Meclis’ten Ortak Bildiri

AKP, CHP, MHP ve İYİ Parti, Ermenistan’ın Azerbaycan’a saldırısına karşı ortak kınama metni yayımladı. Ortak kınama metnine HDP katılmadı.

Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde (TBMM) grubu bulunan AKP, CHP, MHP ve İYİ Parti, Ermenistan’ı 28 Eylül’de Yukarı Karabağ’da ateşkesi ve uluslararası hukuku ihlal etmekle suçlayarak Azerbaycan sivil yerleşim yerlerini ve askerlerini hedef alan ve ağır silahlar kullanılarak düzenlenen saldırıları kınadı.

Dört partinin meclis grup başkanvekillerinin imzasını taşıyan kınama metninde, “Bu son saldırı, Tovruz’daki saldırılardan sonra Ermenistan’ın, bölgede barışın ve istikrarın kalıcı tesisi önündeki en büyük engel olduğunu bir kez daha göstermiştir. Bizler uluslararası hukuktan kaynaklanan meşru müdafaa hakkı çerçevesinde halkını korumak ve toprak bütünlüğünü tesis etmek amacıyla Azerbaycan’ın gerçekleştirdiği savunmasını destekliyoruz” ifadesi yer aldı.

Yukarı Karabağ’ın 30 yıla yakın süredir Ermenistan’ın işgali altında bulunduğuna işaret edilen metinde, “Bu haksız işgalin sona erdirilmesi için Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi ve AGİT kararlarına uygun şekilde barışçıl çözüme desteğimizi tekrarlıyoruz. Uluslararası camiayı, bugüne kadar Ermenistan’ın işgali ve sorumsuz saldırıları sebebiyle zarar gören Azerbaycan’ın yanında olmaya davet ediyoruz” çağrısı yapıldı.

***

Azerbaycan’ı Ermeni İşgalinden Kurtaran Kafkas İslam Ordusu Komutanı Nuri Paşa

Kafkas İslam Ordusu, 15 Eylül 1918’de Bakü’yü kurtardı. Gence’ye 25 Mayıs 1918’de ulaşan Kafkas İslam Ordusu’ndaki asker sayısı, Azerbaycan kolordusundan yapılan bin kişilik takviyeyle 12 bine ulaştı. Güzergahındaki Göyçay, Salyan, Ağsu ve Kürdemir’i de Bolşevik birlikleri ve Ermeni çetelerinden temizleyen Kafkas İslam Ordusu, 15 Eylül 1918’de Bakü’yü kurtardı. Kafkas İslam Ordusu, Bakü’nün kurtuluşu için bin 130 şehit verdi.

“Bakü Fatihi” olarak da anılan Nuri Paşa, Azerbaycan’da gittiği her yerde saygı ve hürmetle karşılandı. Azerbaycanlılar, kurtarıcıları olan ordunun kumandanını evlerinde misafir etmek için birbiriyle yarıştı.

Bakü’de büyük coşkuyla karşılanan Nuri Paşa, Tezepir Camisi’nde minbere çıkarak halka hitap etti. Söz konusu minber, “Nuri Paşa minberi” diye anılıyor ve camide korunuyor. Paşanın Gence’de konakladığı ev de müze olarak faaliyet gösteriyor.

“Keşke hayatımı kaybetseydim de Azerbaycan, Türklüğün dışında kalmasaydı”

Mondros Mütarekesi imzalandıktan sonra Kafkas İslam Ordusu Bakü’yü terk etmek zorunda kalırken; Nuri Paşa, İngilizler tarafından Batum’da tutuklandı.

Nuri Paşa, 8 Ağustos 1919’da yargılanmak üzere götürülürken Kafkasyalıların yardımıyla hapisten kaçmayı başardı.

Kurtardığı Bakü’nün daha sonra Bolşevikler tarafından işgal edilmesi Paşa’yı çok üzdü. Azerbaycanlı Cabbar Ertürk, 1956’da kaleme aldığı “Anayurtta Unutulan Türklük” isimli kitabında, Nuri Paşa’nın şu ifadesine yer verdi:

“Ağabeyimin (Enver Paşa) şehit olması kalbimi ne kadar sızlattıysa, Azerbaycan’ın istilası kalbimi ondan daha çok sızlattı. Ağabeyim bir faniydi fakat Azerbaycan’daki Türklük ebedidir. Keşke hayatımı kaybetseydim de Azerbaycan, Türklüğün dışında kalmasaydı.” (Kaynak AA)