İstanbul ve Depremler: Tarihten Günümüze Bitmeyen Tehdit

Türkiye’nin en büyük ve en kalabalık şehri olan İstanbul, tarih boyunca birçok büyük depreme sahne olmuş bir metropol. Geçmişten günümüze kadar süregelen bu doğa olayları, her seferinde kentin kaderini değiştirmiş, toplumun hafızasında derin izler bırakmıştır. İstanbul Gazeteciler Federasyonu ve Biruni Üniversitesi iş birliğiyle düzenlenen “Afetlerde Medya ve STK’ların Rolü” konulu panelde, “Depremler Tarihi” ve “Büyük İstanbul Depremi” belgesellerimizin gösterilmesi bu yüzden büyük bir anlam taşıyor.

Tarihte İstanbul ve Büyük Depremler

İstanbul’un depremlerle imtihanı yeni değil. Şehrin, en büyük felaketlerinden biri 1509 Büyük İstanbul Depremi idi. 10 Eylül 1509’da meydana gelen bu deprem, 7.2 büyüklüğündeydi ve Osmanlı tarihine “Küçük Kıyamet” olarak geçti. Depremde yaklaşık 13.000 kişi hayatını kaybetti, 1.070 hane yıkıldı, Ayasofya’nın minaresi devrildi ve şehirde büyük bir tsunami oluştu. Bu felaketten ders çıkaran Osmanlı yönetimi, İstanbul’da geniş çaplı bir imar hareketi başlattı.

Daha yakın tarihe geldiğimizde, 1894 İstanbul Depremi de büyük yıkımlara sebep olmuştu. Atina Rasathanesi Müdürü Mösyö Ejinitis’in raporuna göre bu deprem 9 şiddetindeydi ve kenti adeta harabeye çevirmişti. 1999 Gölcük Depremi ise, yalnızca İstanbul’u değil tüm Marmara Bölgesi’ni etkileyerek resmi kayıtlara göre 18.000’den fazla insanın hayatını kaybetmesine neden oldu.

Ve bugün, beklenen büyük İstanbul depremi giderek yaklaşıyor. Uzmanlar, Marmara Denizi’nin kuzeyindeki fay hattının büyük bir deprem üretme potansiyeline sahip olduğunu ve önümüzdeki yıllarda 7’nin üzerinde bir depremin İstanbul’u vurmasının kaçınılmaz olduğunu belirtiyor.

Peki, İstanbul Büyük Depreme Hazır mı?
Biruni Üniversitesi’nde gerçekleştirilen panelde, İstanbul’un depreme hazırlık planları detaylı şekilde ele alındı. İstanbul Vali Yardımcısı Mahmut Hersanlıoğlu, “İstanbul’da 39 ilçe 39 farklı il ile eşleştirildi” diyerek, olası bir depremde her ilçeye destek verecek bir ilin görevlendirildiğini belirtti. Bu plan ilk 12 saat içinde devreye girecek. Ancak asıl önemli olan bu sürede İstanbul’un kendi başına nasıl ayakta kalacağıdır.

Panelde en dikkat çeken konuşmalardan biri Biruni Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Adnan Yüksel’in ifadeleriydi:

“Akıl sonradan ah çekmek için değil, önceden düşünüp tedbir almak için vardır. Eğitim, davranış değişikliğidir. Davranış değişmiyorsa, sonuç sıfır olur.”

Gerçekten de, deprem hazırlıkları yalnızca kamu kurumlarının veya belediyelerin sorumluluğunda olmamalıdır. Bireyler olarak bizlerin de deprem bilincine sahip olması, ailelerimizi eğitmesi ve olası bir felaket anında ne yapacağımızı bilmemiz gerekiyor.

Depreme Karşı En Büyük Güç: Eğitim ve Farkındalık
Japonya, dünyadaki en büyük depremleri yaşamasına rağmen, aldığı tedbirlerle can kaybını en aza indiriyor. Orada deprem bilinci anaokulundan itibaren öğretiliyor. Türkiye’de de Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) eğitimler veriyor ancak bu eğitimlerin daha yaygın ve erişilebilir hale gelmesi gerekiyor.

ASKON Genel Başkanı Orhan Aydın’ın sözleri de ekonomik boyutu gözler önüne serdi:

“6 Şubat 2023 depremi, Türkiye’ye 100 milyar dolarlık zarar verdi. 1999 Gölcük depremi ise Gayrisafi Milli Hasılamızı %3,3 düşürdü.”

Bu rakamlar, depremin yalnızca can kaybı açısından değil, ülke ekonomisi açısından da büyük bir tehdit olduğunu gösteriyor.

Sonuç: Deprem Değil, İhmal Öldürür!
Deprem, doğal bir olaydır; önlenemez. Ancak can ve mal kayıplarını önlemek mümkündür. Tarih boyunca İstanbul’un başına gelen depremlerden ders çıkararak, bilimsel ve teknik önlemleri almalıyız.

✅ Bilinçlenmek ve eğitim almak zorundayız.
✅ Kentsel dönüşüm sürecini hızlandırmalıyız.
✅ Binaların deprem yönetmeliğine uygunluğunu denetlemeliyiz.
✅ İstanbul’un afet planlarını daha güçlü hale getirmeliyiz.

Bugün depreme hazırlanmazsak, yarın aynı felaketi yaşayan şehirlerin acısını izlemek zorunda kalırız. Şimdi harekete geçme zamanı!

📌 Depremler Tarihi ve Büyük İstanbul Depremi belgesellerimizi izlemek için:
🔗 Deprem Belgeselleri YouTube Listesi

📌 Deprem bilinci ve farkındalık yazıları için:
🔗 Deprem Bilinci Arşivi

Unutmayın! Deprem değil, ihmal öldürür!