OSMANLI’DAN GÜNÜMÜZE ULAŞAN EN ESKİ YAPI: SULTAN ORHAN CAMİİ

Kıymetli okuyucularım bu yazımızda sizleri Gebzemizin bir büyük değeri olan, en eski bilinen Osmanlı yapısı olan 1328 yapımlı Sultan Orhan Camisine kısa bir yolculuk gerçekleştireceğiz. Yapının önemli kılan birçok özelliği var ama bunlardan biri devşirme taşların kullanılması, üzerindeki özel kabartmalar ve hepsi kadar önemli tarih değiştiren bir bilgi olarak merhum Osmanlı tarihçisi Prof. Dr. Halil İnancık hocamızın kitabında değdindiği bir bilgi olan “Tarihte Sultan unvan kullanan Osmanlı hükümdarı I. Murad değil ondan önce Sultanlık unvanını kullanan, bununla birlikte kurucu olarak Gazilik kullanan Orhan Bey yani Sultan Orhan Gazi’dir bunun delili Gebze’de adını taşıyan Sultan Orhan Cami’dir” bu bilgi ders kitaplarına kadar girmesi bölgemiz için ayrıca önem arz eden bir husustur. Bu arada mahallenin Sultan Orhan olması ise tarihten gelen bir husustur ve eski kayıtlarda bu şekilde geçmektedir.

Osmanlı Kuruluş döneminden günümüze ulaşan en eski yapı özelliği taşıyan Gebze Sultan Orhan Camii’dir. Gebze’deki inşa edilen cami başlangıç tarihi 1323’te başlanmış olup 1328’de yapımı nihayete etmiştir. Osmanlı mimarisinin ilk örneklerinden olan camiyi Gebze’nin kurucusu olan Sultan Orhan Gazi tarafından yaptırmıştır. Camii ile ilgili yapısal bilgiler ise kısaca erken Osmanlı döneminin en basit ve sade örneklerinden biri olarak kabul edilir. Selçuklu etkisinde kalan fakat kendine özgü bir mimari yaratma isteği yapıda göze çarpar. Caminin kitabesi günümüze ulaşmamıştır.

Sultan Orhan Camisi’nin yapımında Devşirme taş yani çevredeki Bizans yapılarının mimari kalıntılarından yararlanılmıştır. Bununla birlikte cami avlusunda Bizans dönemine tarihlenen sütun başlıkları, su haznesi olarak kullanılan Grekçe yazılı lahit ve antik parçalar dikkati çekmektedir.

Cami 12.30×12.30m ölçüsünde kare planlı bir yapıdır. Yapımında moloz taş ve yer yer tuğla hatıllar kullanılmıştır.